Người cao tuổi là một trong những đối tượng dễ bị tấn công mạng nhất. Bài viết này sẽ cung cấp một hướng dẫn đơn giản, thực tế để bạn có thể giúp cha mẹ và ông bà mình an toàn khi sử dụng internet, từ nhận biết lừa đảo cho đến bảo vệ thông tin cá nhân.
Khi công nghệ trở thành con dao hai lưỡi
Đối với nhiều người cao tuổi, công nghệ là một cách tuyệt vời để giữ liên lạc với gia đình, bạn bè và thế giới. Họ có thể sử dụng điện thoại thông minh để xem ảnh cháu, gọi video cho con cái ở xa hoặc truy cập mạng xã hội. Tuy nhiên, họ cũng là đối tượng bị lừa đảo mạng nhắm tới nhiều nhất.
Tin tặc thường lợi dụng sự thiếu hiểu biết về công nghệ, lòng tin và sự cô đơn của người cao tuổi để thực hiện các cuộc tấn công. Các hình thức lừa đảo phổ biến bao gồm:
- Lừa đảo qua điện thoại: Giả danh công an, nhân viên ngân hàng, hoặc người thân để yêu cầu chuyển tiền.
- Lừa đảo qua email và tin nhắn: Dụ dỗ nhấp vào liên kết độc hại hoặc cung cấp thông tin cá nhân.
- Lừa đảo tình cảm: Giả danh người quen hoặc người yêu để lừa tiền.
Việc bảo vệ người cao tuổi không chỉ là nhiệm vụ của họ mà còn là trách nhiệm của con cháu.
Xem thêm: Tấn công lừa đảo bằng cách giả danh nguời quen
Hướng dẫn bảo vệ người cao tuổi trên không gian mạng
1. Tạo Môi Trường An Toàn Từ Đầu
- Thiết lập tài khoản an toàn: Giúp cha mẹ hoặc ông bà bạn tạo mật khẩu mạnh và duy nhất cho các tài khoản quan trọng. Bật xác thực hai yếu tố (2FA) cho họ trên các dịch vụ như email, Facebook, và Zalo.
- Cài đặt phần mềm bảo mật: Hãy cài đặt một phần mềm diệt virus uy tín trên máy tính và điện thoại của họ. Thiết lập chế độ quét và cập nhật tự động.
- Giúp họ hiểu về các cài đặt quyền riêng tư: Hướng dẫn họ cách thiết lập quyền riêng tư trên mạng xã hội để chỉ chia sẻ thông tin với bạn bè và người thân.
2. Dạy họ về các Dấu Hiệu Lừa Đảo Phổ Biến
- Không trả lời tin nhắn/cuộc gọi lạ: Hãy dạy họ về lừa đảo qua tin nhắn (Smishing) và cuộc gọi (Vishing). Nói rõ rằng các cơ quan chức năng hoặc ngân hàng sẽ không bao giờ yêu cầu họ chuyển tiền hoặc cung cấp mật khẩu qua điện thoại.
- Kiểm tra kỹ trước khi nhấp: Hướng dẫn họ cách di chuột qua liên kết (trên máy tính) hoặc nhấn giữ liên kết (trên điện thoại) để xem địa chỉ URL thật. Dạy họ cách nhận biết một địa chỉ không chính xác.
- Cảnh giác với yêu cầu tiền bạc: Nhấn mạnh rằng không bao giờ được chuyển tiền cho bất kỳ ai yêu cầu qua mạng, ngay cả khi họ tự nhận là người thân. Hãy yêu cầu họ gọi lại cho bạn để xác minh.
3. Xây Dựng Lối Sống Kỹ Thuật Số An Toàn
- Gọi video thường xuyên: Dạy họ cách gọi video call để họ có thể nhìn thấy người thân. Điều này sẽ giúp họ nhận biết những kẻ lừa đảo giả danh người quen qua điện thoại hoặc tin nhắn.
- Kiểm tra các thiết bị định kỳ: Hàng tháng, hãy dành thời gian để kiểm tra máy tính và điện thoại của họ. Dọn dẹp các tệp tin không cần thiết và kiểm tra các ứng dụng đang được cài đặt.
- Tạo một “kênh” liên lạc an toàn: Thiết lập một nhóm chat gia đình và khuyến khích họ chia sẻ bất kỳ tin nhắn hoặc cuộc gọi đáng ngờ nào. Điều này sẽ giúp bạn dễ dàng xác minh và cảnh báo cho họ.
Lời khuyên cuối cùng
Việc giáo dục an toàn mạng cho người cao tuổi cần sự kiên nhẫn và lòng thấu hiểu. Đừng bao giờ phán xét hoặc làm họ cảm thấy xấu hổ khi mắc lỗi. Hãy trở thành một người đồng hành đáng tin cậy, giúp họ tự tin khám phá thế giới số một cách an toàn.
