Zero-day là gì và tại sao nó lại nguy hiểm? Bài viết này sẽ giải thích một trong những hình thức tấn công nguy hiểm nhất, cách nó khai thác các lỗ hổng chưa được biết đến và các biện pháp bảo vệ bạn khỏi mối đe dọa này.
Zero-day: Cuộc tấn công từ “điểm mù”
Trong thế giới an ninh mạng, một lỗ hổng zero-day (zero-day vulnerability) là một lỗ hổng trong phần mềm hoặc hệ điều hành mà nhà sản xuất chưa biết đến. Các cuộc tấn công khai thác những lỗ hổng này được gọi là tấn công zero-day (zero-day exploit).
Tên gọi này xuất phát từ việc các nhà phát triển phần mềm có “không ngày” (zero days) để khắc phục lỗ hổng trước khi tin tặc khai thác nó.
Zero-day là một trong những mối đe dọa nguy hiểm nhất bởi hai lý do chính:
- Không thể lường trước: Do nhà sản xuất chưa biết đến lỗ hổng, chưa có bản vá nào được phát hành.
- Tấn công lén lút: Các cuộc tấn công zero-day thường không bị phát hiện bởi phần mềm diệt virus thông thường, vì phần mềm đó chưa có chữ ký để nhận dạng mối đe dọa mới này.
Các cuộc tấn công zero-day thường được sử dụng trong các chiến dịch tấn công nhắm mục tiêu vào các tổ chức lớn, chính phủ hoặc các cá nhân quan trọng.
Zero-day hoạt động như thế nào?
Một cuộc tấn công zero-day thường diễn ra theo các bước sau:
- Phát hiện lỗ hổng: Một tin tặc hoặc một nhóm hacker tìm thấy một lỗ hổng chưa được phát hiện trong một phần mềm phổ biến (ví dụ: một hệ điều hành, trình duyệt web, hoặc một ứng dụng văn phòng).
- Tạo mã độc khai thác: Tin tặc viết một đoạn mã độc (exploit) để tận dụng lỗ hổng đó.
- Thực hiện tấn công: Mã độc được gửi đến mục tiêu, thường qua email phishing, một liên kết độc hại, hoặc một trang web bị nhiễm mã độc. Khi người dùng mở email hoặc nhấp vào liên kết, mã độc sẽ tự động xâm nhập và chiếm quyền kiểm soát thiết bị.
Cách Phòng Chống Tấn Công Zero-day
Mặc dù không có cách nào đảm bảo 100% an toàn trước tấn công zero-day, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau để giảm thiểu rủi ro:
1. Cập nhật phần mềm ngay lập tức
Đây là biện pháp phòng chống hiệu quả nhất. Khi một lỗ hổng zero-day được phát hiện và công bố, các nhà sản xuất sẽ nhanh chóng phát hành các bản vá.
- Bật cập nhật tự động: Luôn bật tính năng cập nhật tự động cho hệ điều hành (Windows, macOS), trình duyệt (Chrome, Firefox) và các ứng dụng quan trọng.
- Hạn chế dùng phần mềm cũ: Nếu phần mềm của bạn đã quá cũ và không còn được nhà sản xuất hỗ trợ, nó sẽ có nhiều lỗ hổng chưa được vá.
2. Sử dụng phần mềm diệt virus/bảo mật tiên tiến
Phần mềm diệt virus truyền thống thường dựa vào “chữ ký” để nhận dạng mã độc. Tuy nhiên, các công cụ bảo mật hiện đại đã sử dụng các công nghệ tiên tiến hơn.
- Phân tích hành vi: Các công cụ này có thể phát hiện mã độc zero-day bằng cách phân tích hành vi bất thường của các chương trình, ngay cả khi chúng chưa có chữ ký.
Xem thêm: Phần mềm diệt virus tốt nhất
3. Hạn chế quyền của người dùng
- Chạy các ứng dụng với quyền hạn chế: Bằng cách chạy các ứng dụng trong chế độ tài khoản người dùng hạn chế (non-administrator), bạn có thể ngăn mã độc zero-day cài đặt các chương trình độc hại trên toàn hệ thống.
4. Cảnh giác với các cuộc tấn công lừa đảo
Hầu hết các cuộc tấn công zero-day đều bắt đầu bằng một hình thức tấn công lừa đảo. Hãy luôn cảnh giác với các email, liên kết và tệp đính kèm không quen biết.
Kết luận
Tấn công zero-day là một mối đe dọa phức tạp và khó lường. Tuy nhiên, bằng cách duy trì sự cảnh giác cao độ và tuân thủ các nguyên tắc bảo mật cơ bản như cập nhật phần mềm, sử dụng các công cụ bảo mật hiện đại và cẩn thận với lừa đảo, bạn sẽ giảm thiểu đáng kể rủi ro bị tấn công.
